Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) έχουν μετατραπεί σε πολύτιμα εργαλεία στα χέρια των αντιφρονούντων στις χώρες της Μέσης Ανατολής, όπου η λογοκρισία τόσο στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, όσο και στο διαδίκτυο συνεχίζει να εφαρμόζεται.
Η αρχή
Η αρχή για τη χρήση των social media ως εργαλείο για το συντονισμό επαναστατικών κινήσεων και ενημέρωσης του υπόλοιπου κόσμου έγινε με το «Πράσινο Κίνημα» στο Ιράν την περίοδο των εκλογών, τον Ιούνιο του 2009. Μετά τις εκλογές χιλιάδες πολίτες κατέβηκαν στους δρόμους, κατηγορώντας τον Mahmoud Ahmadinejad για αλλοίωση του εκλογικού αποτελέσματος, ζητώντας την ακύρωση των εκλογών. Αρκετοί πολίτες τότε σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων. Παρόλο που η νέα κυβέρνηση προσπάθησε να παρεμποδίσει την πρόσβαση στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, εικόνες και ανταποκρίσεις από τα γεγονότα πλημμύρισαν τα Twitter, Facebook, YouTube και τροφοδότησαν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης. H καμπάνια που διοργανώθηκε μέσω Facebook και Twitter ήταν τόσο επιτυχημένη που δεκάδες χιλιάδες χρήστες άλλαξαν την κύρια εικόνα τους, εκείνες τις ημέρες, σ’ ένα πράσινο φόντο που υποδήλωνε τη συμπαράσταση τους στο κίνημα (http://bit.ly/fHFnul).
Για αρκετούς Ιρανούς bloggers, η χρήση των social media στην περίπτωση της Τυνησίας και της Αιγύπτου αποτελεί ζωντανή ανάμνηση του «Πράσινου Κινήματος». Για καθετί που συμβαίνει στους δρόμους της Αιγύπτου και της Τυνησίας στη διάρκεια των τελευταίων εξεγέρσεων, εκατομμύρια posts και tweets γράφονται και εκατοντάδες videos ανεβαίνουν στο διαδίκτυο.
Αίγυπτος και Τυνησία
Η ροή των ειδήσεων στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, ειδικά στην περίπτωση της Αιγύπτου, είναι τόσο μεγάλη που πολλά από αυτά τα sites, δημιούργησαν υποσελίδες που αναφέρονται αποκλειστικά στην Αίγυπτο (www.tumblir.com/tagged/egypt). Τα ειδικά αυτά αφιερώματα περιέχουν δηλώσεις που ανάρτησαν οι ίδιοι οι πολίτες και videos που τράβηξαν από τα κινητά τους τηλέφωνα την ώρα των συμπλοκών. Από μόνη της η πρωτοφανής ενέργεια του αιγυπτιακού καθεστώτος να διακόψει την πρόσβαση στο διαδίκτυο στις 28 Ιανουαρίου, αποδεικνύει το σημαντικό ρόλο που έπαιξαν αυτά τα μέσα στην εξέγερση.
Τα social media βοήθησαν πρωτίστως στην οργάνωση και το συντονισμό των εξεγερμένων. «Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι τα social media κατάφεραν να πείσουν τόσο τον κόσμο να βγει στο δρόμο, αλλά βοήθησαν σίγουρα όλον αυτό το οργισμένο πλήθος να συντονίσει τις κινήσεις του» δήλωσε η Clay Shirky, θεωρητικός των μέσων ενημέρωσης. Ο μόνος κίνδυνος που ελλοχεύει με την έντονη χρήση των social media υπό αυτές τις συνθήκες είναι να μείνουν ακτιβιστές και bloggers πίσω από τις οθόνες τους και να μη συμμετάσχουν ενεργά στην εξέγερση. (http://bit.ly/h1tIs7)
Ο διευθυντής του CyberDissidents.org, David Keyes σε συνέντευξη του στο PBS τόνισε ότι μια από τις σημαντικότερες συνεισφορές των social media στους αντιφρονούντες είναι η δυνατότητα αδιάκοπης επικοινωνίας με το κοινό του δυτικού κόσμου και κυρίως το συναίσθημα ότι ακούγονται και υποστηρίζονται από το κοινό αυτό. Όταν κόπηκε στην Αίγυπτο η πρόσβαση στο internet, η διαδικτυακή κοινότητα κατέβαλε κάθε προσπάθεια επανασύνδεσης, αποδεικνύοντας πως ο αποκλεισμός οποιασδήποτε χώρας είναι πλέον ανέφικτος. Η Google ενήργησε άμεσα δημιουργώντας μια εφαρμογή που επέτρεπε την ανάρτηση tweets, μέσω κινητών τηλεφώνων. Ακόμα, δημιουργήθηκε το δίκτυο http://www.openmeshproject.org/, όπου προσέφερε εναλλακτικές λύσεις στους Αιγύπτιους χρήστες για να μπορούν να αναρτούν υλικό από τις διαδηλώσεις στο διαδίκτυο.
Αποτέλεσμα ήταν οι χρήστες των social media να έχουν ανά πάσα στιγμή πρόσβαση στα γεγονότα που συνέβαιναν κάθε λεπτό σε Τυνησία και Αίγυπτο, είτε σε μορφή κειμένου, είτε σε μορφή ηχητικού μηνύματος και video. Οι περισσότεροι χρήστες στράφηκαν στα blogs και στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης για να αποσπάσουν πληροφορίες, αφήνοντας πίσω τα παραδοσιακά μέσα. To βασικό στοιχείο είναι ότι μέσω των social media, οι χρήστες συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία της πληροφόρησης και συνεχίζουν την επικοινωνιακή αλυσίδα που έχει δημιουργηθεί. Πολλοί μεταφράζουνtweets από τα γαλλικά και τα αραβικά στα αγγλικά και τα διαδίδουν μέσω των δικών τους λογαριασμών σε Facebook καιTwitter ή και μέσω των blogs τους. Ακόμα, μπορούν να στείλουν μηνύματα στήριξης και συμπαράστασης στους αντιφρονούντες.
Θα γινόταν επανάσταση χωρίς τη συμβολή των social media;
Οι περισσότεροι bloggers, επικοινωνιολόγοι και δημοσιογράφοι απαντούν θετικά. Είναι σαν να ισχυρίζεται κανείς πως η Γαλλική Επανάσταση δεν θα γινόταν χωρίς τη συμβολή του Τύπου. O δημοσιογράφος Andy Carvin, που παρακολούθησε στενά την υπόθεση της Αιγύπτου, αναρτώντας περίπου 400 tweets κάθε μέρα στο λογαριασμό του, απάντησε στο παραπάνω ερώτημα δανειζόμενος τα λόγια μιας αιγύπτιας συναδέλφου του, σύμφωνα με την οποία «η επανάσταση θα γινόταν κάποια στιγμή αλλά σίγουρα θα έπαιρνε πολύ περισσότερο χρόνο και θα ήταν πολύ πιο αιματηρή».
Αναλογιζόμενοι πως το ποσοστό των πολιτών που έχουν πρόσβαση στο internet στις χώρες της Μέσης Ανατολής κυμαίνεται κοντά στο 10%, μπορούμε να συμπεράνουμε πως το διαδίκτυο ήταν καταλυτικό στοιχείο στην επανάσταση, ή την εξέγερση αν θέλετε, αλλά όχι το πρωταρχικό. Η γενεσιουργός αιτία, όπως και στις περισσότερες επαναστάσεις, ήταν η ανάγκη των πολιτών να απαλλαγούν από τα καθεστώτα που κυριαρχούν επί σειρά ετών στις χώρες τους. Όταν κόπηκε η πρόσβαση στο Internet, το συναίσθημα της αγανάκτησης οδήγησε ακόμη περισσότερους πολίτες να κατεβούν στο δρόμο και να διαδηλώσουν.
Εργαλεία επανάστασης
Με αφορμή τις εξεγέρσεις και τα κινήματα στη Μέση Ανατολή, τα social media, με βασικά τους πλεονεκτήματα την εύκολη πρόσβαση και τη διαδραστικότητα, έδειξαν το ρόλο που μπορούν να παίξουν στη διαδικασία μιας πολιτικής και κοινωνικής αλλαγής. Οι χρήστες στρέφονται σταδιακά στην κοινωνικο-πολιτική διάσταση αυτών των μέσων, μετατρέποντας τα σε παγκόσμια πεδία πολυφωνίας και επαναστατικά εργαλεία. Αυτό που μένει είναι να δούμε κατά πόσο αυτή η έκρηξη των social media θα κερδίσει τη μάχη με τη λογοκρισία και θα παρασύρει στην επανάσταση και άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής.
http://www.pressinaction.gr Άρθρο της Αλεξίας Καλαϊτζή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου